افتالموسکوپ

افتالموسکوپ (به انگلیسی: Ophthalmoscopy یا funduscopy یا fundoscopy) ابزاری است که برای معاینه چشم بکار می‌رود. برای ارزیابی سلامت شبکیه و زجاجیه چشم، افتالموسکوپ ابزاری بسیار مهم محسوب می‌شود. در معاینه ته چشم با افتالموسکوپ، تورم دیسک اپتیک یا papilledema به ویژه در بیماران مبتلا به سردرد، علامتی کلیدی به‌شمار می‌آید. این علامت می‌تواند نشانگر افزایش در فشار درون جمجمه (ICP) به دلیل عواملی چون ازدیاد غیرعادی مایع درون مغزی، افزایش خوش خیم فشار درون جمجمه، یا تومور مغز باشد. معاینات منظم چشم به وسیلهٔ افتالموسکوپ در بیماران مبتلا به دیابت (هر ۶ ماه تا ۱ سال) برای تشخیص زودهنگام رتینوپاتی دیابتی اهمیت خاصی دارد.

در فشار خون بالای شریانی، تغییرات شبکیه چشم در اثرفشار خون بالا می‌تواند نشانگرتغییرات مشابه در عروق مغزی بوده و در پیش‌بینی حوادث عروق مغزی (سکته مغزی ) بکار آید.

تاریخچه

اختراع افتالموسکوپ (دستگاه معاينه چشم)، توسط علي بن عيسي کحال که مشاهده و معاينه شبکيه چشم را امکان پذير ساخت، انقلابي در چشم پزشکي اروپا به وجود آورد. اگر چه افتالموسکوپ در ابتدا در سال ۱۸۴۷ توسط چار ببیج اختراع شد، اهمیت آن تا سال ۱۸۵۱، هنگامی که توسط هرمان فون هلمهولتز دوباره و به‌طور مستقل اختراع گردید، نا شناخته باقی ماند. در سال ۱۹۱۵، جاش ذیل و جان پالومبو اولین افتالموسکوپ قابل حمل در دست با قابلیت نوردهی مستقیم را اختراع کردند . این ابزار، پیشگام افتالموسکوپ‌هایی محسوب می‌شود که هم‌اکنون توسط پزشکان در سراسر جهان استفاده می‌گردند. شرکت Welch Allyn بر پایه این اختراع بنیان نهاده شد.

انواع

دو نوع عمده افتالموسکوپ وجود دارد :

• افتالموسکوپ مستقیم
  • این ابزار به اندازه یک چراغ قوه کوچک است که با عدسی‌های تعبیه شده در آن تا حدود ۱۵ برابر توان بزرگنمایی دارد. این نوع افتالموسکوپ اغلب در طی یک معاینه فیزیکی معمول استفاده می‌شود.
• افتالموسکوپ غیرمستقیم
  • این ابزار از دو بخش تشکیل شده‌است . بخش نخست یک منبع نور متصل به یک پیشانی بند است. بخش دیگر یک عدسی دستی کوچک می‌باشد که در افتالموسکوپی غیرمستقیم مورد نیاز است. افتالموسکوپ غیرمستقیم نمایش وسیع تری از داخل چشم را امکان‌پذیر می‌کند و بیشتر برای مشاهده محیطی شبکیه استفاده می‌شود.